Het autonoom zenuwstelsel bestaat uit twee delen, een ortho-sympathisch en een parasympatisch deel. Ze worden ook weleens het ‘gaspedaal’ en het ‘rempedaal’ genoemd. Deze vullen elkaar aan en zorgen voor balans en evenwicht: als het ene systeem actief is, is het andere in rust en omgekeerd. Ze zijn dus ook elkaars tegenpolen.
Ortho-sympathische zenuwstelsel
Dit deel is actief wanneer het lichaam in beweging moet komen. U steekt de straat over en merkt plots een snel aanrijdende auto op. Onverwachts moet u achteruit springen. In deze stress-situatie wordt er adrenaline en noradrenaline afgescheiden, twee stresshormonen. Uw reptielenbrein reageert: u onderneemt een vluchtreactie. Hierdoor gaat uw hartslag omhoog, uw ademhaling versnelt ogenblikkelijk, de spieren zijn aangespannen om te lopen en versterkt ook andere zintuiglijke waarnemingen. U heeft op uw “gaspedaal” geduwd…
Op dit moment is het spijsverteringsstelsel tijdelijk stilgelegd omdat het lichaam nu optimaal moet worden voorbereid om in actie te komen. Direct zal ook je emotionele brein in actie schieten en afhankelijk van vroegere emotionele herinneringen, kunt u vanuit uw basisemoties reageren, boos, bedroefd, bang, blij (lachen) bij spanningen is mogelijk.
Na enkele minuten treedt een tweede systeem in werking. De hypofyse, een kliertje onder in ons brein ter grootte van een erwt, zal de bijnieren opdracht geven cortisol te produceren. Cortisol als stresshormoon is dus wel degelijk nuttig ondanks zijn slechte reputatie. Het laat namelijk de bloedsuikerspiegel stijgen en zet de stofwisseling een tandje bij. Daardoor komt er meer energie vrij om met de stressvolle situatie om te gaan.
Parasympatische zenuwstelsel
Na het voorval gaat u even liggen in bed en bekomt u van dit avontuur. Nu gaat het parasympatisch systeem werken en gaat het het lichaam in rust brengen. Het “rempedaal” is ingedrukt waardoor de hartslag verlaagt. De ademhaling wordt dieper en langzamer en de spierspanning neemt af. Je zweet minder en de bloedvaten verwijden zich waardoor het bloedvolume en de lichaamstemperatuur stijgt en het bloed minder naar de spieren geleid wordt en meer naar organen die een rol spelen bij de spijsvertering. Ook het emotionele brein komt tot rust.
Wanneer spreken we van balans?
Als de ommekeer van stress naar rust gemakkelijk is verlopen ben je opnieuw in balans. Dieren hebben van nature daar weinig problemen mee. De ene keer snellen ze weg uit schrik voor hun leven, daarna zijn ze weer zo rustig alsof er niets aan de hand was en grazen lustig verder. Er is nu balans in het autonome zenuwstelsel. Het (ortho)sympathische en parasympathische zenuwstelsel zijn in balans of anders gezegd: je hebt op het gaspedaal geduwd maar ook op het goede moment geremd. Het ‘gaspedaal’ en ‘rempedaal’ moeten goed op elkaar zijn afgestemd en moeten beiden even sterk zijn om elkaar in evenwicht te houden. Het zijn de teugels van een paardentuig: elkaars tegenspelers. Wordt de ene teugel aangetrokken, dan verslapt de andere en omgekeerd.
Wanneer spreken we van Disbalans
Vandaag de dag worden we steeds meer geconfronteerd met drukte en stress op diverse leefdomeinen.
Het ‘gaspedaal’ wordt steeds een beetje meer ingetrapt. Deze vraag naar extra activiteit is gekoppeld aan overmatige activiteit in het ortho-sympathische zenuwstelsel. Het veroorzaakt op lange termijn een scheve maar stabiele balans tussen het ortho-sympatische en het parasympatische zenuwstelsel.
Wetenschappelijke onderzoeken wijzen aan dat veel ‘moderne’ ziektes veroorzaakt worden door de verstoring van de balans van het autonome zenuwstelsel. De invloed van het ortho-sympathische zenuwstelsel ten koste van het parasympatische zenuwstelsel is daarbij te groot.
Het you-tube filmpje van Juffrouw Danielle legt bovenstaande in het kort uit.
Angst, depressie, stress, chronische spierspanning, hartproblemen, slaapproblemen en hoge bloeddruk zijn veel voorkomende gevolgen.
